Franse kinderen gooien niet met eten. En de onze?

Opvoedingsboeken en ik, dat gaat niet goed samen. Ik ben pedagoog voor iets. Maar er is er eentje waar ik graag een boom over opzet en waarmee ik vrienden en familie tot leesplezier verleid. Interessant en goed geschreven, meer charmes moet een boek voor mij niet hebben.

Franse kinderen gooien niet met eten van Pamela Druckerman is die leestip. Deze Amerikaanse journaliste vertelt hoe ze in Frankrijk jonge moeders observeert terwijl ze met hun kinderen bezig zijn. Ze kijkt vaak op want het contrast met de Amerikaanse opvoedingsgewoonten waar ze zelf het product van is, blijkt groot. Gelukkig kijkt ze niet alleen, ze gaat ook in gesprek met experten over haar verwondering en last hier en daar onderzoeksgegevens in.

Scherp gesteld komen de Franse en de Amerikaanse opvoedingslogica’s hier op neer. Voor Amerikanen is het kind koning en opvoeding competitiesport. Je moet kinderen klaarstomen voor het onderwijs en het leven, beter en sneller dan hun vriendjes – concurrentjes. Kinderen zijn kwetsbare kasplanten, hun driftbuien moet je er als ouder gewoon bijnemen terwijl je voortdurend meespeelt, troost en bemiddelt.
In Frankrijk daarentegen moeten kinderen hun plaats kennen, met twee woorden spreken en geduld leren oefenen. Hun nukken pikken is wel het laatste wat je doet als ouder. De wereld draait immers niet om hen en dat kunnen ze maar best van kindsbeen af leren.
Dat de Fransen in Druckermans ogen amper opvoedingsstress kennen, verwondert dan ook niet. Maar haar aanvoelen wordt bevestigd door Krueger, Kahneman e.a. die in 2009 een vergelijkende studie publiceerden over het subjectieve welbevinden in de VS en Frankrijk.

Druckerman out zich niet alleen omwille van haar eigen mamacomfort als fan van de Franse opvoedingsstijl. Ze komt tot het besef dat die verre van autoritair is en zwijgen niet tot hoogste goed verheft. Fransen respecteren kinderen juist enorm. Blijkbaar is de natie doordrenkt van het gedachtegoed van de in 1988 overleden Franse pediater en psychoanalyste Dolto. Kleine kinderen zijn rationele wezens, punt. Peuters zijn in staat een kader van elementaire regels te begrijpen. Punt, andere lijn. Dat kader biedt kinderen klaarblijkelijk houvast. Erbinnen genieten ze grote vrijheid.

Maar eigenlijk zijn het niet de pedagogische principes die haar overtuigen. Het zijn de successen van de Franse opvoedingspraktijk, in de speeltuin, thuis met vriendjes, overal aan tafel. Opvoeden à la Française leidt ertoe dat overgewicht van kleuters quasi onbestaande is. Kinderen worden ingewijd in alle smaken, geen enkele is te complex of intens. Variatie troef, ook in textuur en bereidingswijze. Schimmelkaas, andijvie, pourquoi pas? Zolang het gerecht in zijn geheel in balans blijft en niet te sterk gekruid is, kan alles. Het is een wereld van verschil met een tafelcultuur waar ouders stelselmatig groenten in eten verstoppen en waar 10% van de kleuters met overgewicht kampt. Druckerman stelt dat de opvoedingspraktijk in haar vaderland kieskeurigheid als eetstoornis erkent, wat kinderen het gedroomde excuus biedt om nog meer vette en gesuikerde troep binnen te steken.

Hoewel Druckerman veel van haar beweringen staaft, laat ze zich toch betrappen op selectieve blindheid. Ze gebruikt wat in haar kraam past. Zo vergeet ze te vermelden dat de dominante opvoedingsstijl van de hoogopgeleide Amerikanen naast veel energie en ergernis ook voordelen oplevert. Dat is des te opmerkelijker omdat ze zelfs refereert aan een boek van Lareau dat naast de nadelen -die ze overneemt- ook de voordelen ervan beschrijft. Ik verwijs hiervoor naar mijn eerder blogbericht: Wat is het verschil tussen de opvoeding in een welgesteld gezin en in een arm gezin?

En wat doen wij? Zijn we eerder Frans of zijn we Amerikanen aan de Noordzee?

Druckerman, Pamela. (2012) Franse kinderen gooien niet met eten. Balans – Amsterdam.

Krueger, Kahneman e.a. Time use and subjective well-being in France and the U.S. Social indicators research 93 (2009): 7-18.