Voordat u schrikt en denkt dat u op een andere website dan Kleutergewijs zit: nee, dit artikel gaat niet over programmeren en computers. Het gaat wel over de taalontwikkeling van kinderen en hoe we die niet altijd even positief beïnvloeden vanuit onze drang om kinderen snelle sprongen vooruit te zien maken.
Prof. dr. Goorhuis-Brouwer ontving als spraakpatholoog jarenlang kinderen met spraak- en taalproblemen. Het aantal steeg jaarlijks, de leeftijd van de kinderen die haar praktijk opzochten daalde. Volgens prof. dr. Goorhuis-Brouwer verwachten we vaak te snel te veel van opgroeiende kinderen op vlak van taal. Ze omschrijft het hele proces van taal leren als ‘het installeren van hardware’ om nadien alle vaardigheden zoals lezen, schrijven en rekenen als ‘software te installeren’.
In de eerste zes jaar leren kinderen namelijk de woorden van de taal, de zinnen van de taal, leren ze een logisch verhaal op te bouwen en krijgen ze de klankstructuren onder de knie. Dit behoort dan tot de ‘hardware’ van het kind: een ondeelbaar geheel van motorische ontwikkeling, taalontwikkeling, denkontwikkeling en het opbouwen van zelfvertrouwen. Je moet je dus zeker niet blind staren op alleen die taalontwikkeling. De opbouw van de hardware verloopt spontaan en in interactie met de omgeving, volledig op het eigen tempo van het kind. Pas als de hardware helemaal klaar is, gaan er zich in de hersenen ook associatiegebieden ontwikkelen: de installatie van de ‘software’, dus lezen, schrijven en rekenen. En hier loopt het vaak mis omdat de leeftijd waarop dit proces in gang wordt gezet voor elke kleuter anders is. We proberen op school vaak alvast een stukje software aan te bieden nog voordat de hardware volledig geïnstalleerd is.
Hoe kunnen we er dan voor zorgen dat we in de klas de hardware van de kleuters zo goed mogelijk helpen ontwikkelen? Prof. dr. Goorhuis-Brouwer pleit voor veel voorlezen, veel rijmen, zingen en praten; heel gewone dingen dus. En ze pleit ook voor veel vrij spel omdat een doctoraatsonderzoek aangetoond heeft dat kinderen juist in vrij spel en fantasiespel taal heel creatief gebruiken. Ze pleit voor goede observatie, aansluiten bij wat het kind laat zien en het dan uitdagen om telkens één stapje verder te gaan. Als je 4- of 5-jarige kinderen met letters confronteert, doe dat dan omdat je voelt dat je kleuters eraan toe zijn, dat ze zelf aangeven dat het tijd is om de nodige ‘software’ te installeren, niet omdat ze een bepaalde leeftijd bereikt hebben. Dat is dan het startschot voor het hele fascinerende proces van leren lezen, schrijven en rekenen!
Meer lezen over hardware en software? Een kritische bedenking bij deze visie?
Goorhuis-Brouwer, S. (2012) Geef kinderen de tijd voor de opbouw van hun ‘hardware’. De kracht van meer taal: 8-9.
http://www.ouders.nl/artikelen/gun-kinderen-hun-eigen-tempo
Een kritische reactie van Cathy van Tuijl
Kleutergewijs 